Chandrashekhar Venkata Raman Information In Marathi सी. व्ही. रामन हे एक भारतीय भौतिक शास्त्रज्ञ होते, त्यांनी 1930 मध्ये प्रकाश विखुरण्यासाठी भौतिकशास्त्रातील नोबेल पारितोषिक प्राप्त केलेले आहे. त्यांनी आयुष्यभर दगड व अन्य खनिज पदार्थांचे विस्तृत वैयक्तिकरण व संग्रह केला आणि या खनिजांच्या प्रकाश किरणांच्या गुणधर्माचा अभ्यास केला. त्यांनी काही देशभरातून व विदेशातून साहित्यात भेट मिळाले. त्यांना त्यांच्या कारकिर्दीमध्ये किताबधारी व्यक्ती म्हणून ओळखले गेले.
चंद्रशेखर वेंकट रामन यांची संपूर्ण माहिती Chandrashekhar Venkata Raman Information In Marathi
रॉयल सोसायटीचे फेलो म्हणून त्यांची 1929 मध्ये निवड झाली होती. त्यांनी संशोधन या क्षेत्रामध्ये अत्यंत महत्त्वाचे योगदान दिले आहे. भारताला जगामध्ये वेगळीच ओळख मिळाली. रामन इफेक्ट हा सी व्ही रमन यांच्या आश्चर्यकारक आणि महत्त्वपूर्ण शोधन पैकी एक होता. जर त्यांनी शोध लावला नसता तर समुद्राच्या पाण्याखाली रंग निळा का असतो? हे आपल्याला कधीच कळले नसते आणि या शोधातून प्रकाशाचे स्वरूप व वर्तन कसे बदलते हे सुद्धा आपल्याला कळले नसते .
सी व्ही रमन यांचा जन्म व बालपण :
सी व्ही रमण यांचा जन्म 7 नोव्हेंबर 1888 रोजी भारतातील दक्षिण प्रदेशातील तमिळनाडू मधील तिरूचिरापल्ली या शहरांमध्ये एका सामान्य ब्राह्मण कुटुंबामध्ये झाला होता. चंद्रशेखर अय्यर आणि पार्वती अंमल हे त्यांचे आई-वडील आहेत तसेच सी व्ही रमण हे त्यांच्या आई-वडिलांचे दुसरे अपत्य होते. त्यांची पूर्ण नाव चंद्रशेखर वेंकट रामन असे होते. त्यांचे वडील हे महाविद्यालयामध्ये विशाखापट्टण येथे भौतिकशास्त्र व गणित शास्त्राचे प्राध्यापक होते.
सी व्ही रमन यांच्या वडिलांना पुस्तक वाचनाची खूप आवड होती, त्यामुळे त्यांच्या वडिलांनी स्वतःच्या घरात एक छोटीशी लायब्ररी तयार केली होती. जी भविष्यामध्ये सी व्ही रामन यांच्या उपयोगी पडली. त्यासोबतच त्यांनी अभ्यास व लिहायला सुरुवात केली त्यांचे बालपण हे अतिशय शैक्षणिक वातावरणात गेले, त्यामुळे यांना लहानपणापासूनच इंग्रजी साहित्य व विज्ञानाच्या पुस्तकांची मैत्री करायला आवडली व त्यांनी विज्ञान आणि संशोधन या क्षेत्रामध्ये एक विक्रम प्रस्थापित केला.
सी व्ही रमन यांचे शिक्षण :
सी व्ही रमन हा एक अतिशय हुशार व कुशग्र बुद्धीचा विद्यार्थी होता. ज्यांनी सुरुवातीपासूनच अभ्यास मोठ्या उत्सुकतेने केला. त्यांना कोणतीही गोष्ट आत्मसात करायची असेल आणि समजून घ्यायची असेल तर ते एकाग्र होऊन समजून घेत असत. तसेच त्यांची समजून घेण्याची क्षमता सुद्धा खूप चांगली होती. त्यांनी विशाखापट्टम येथे शिक्षण घेतले, नंतर त्यांनी सेंट एलआयसी अँग्लो इंडियन हायस्कूलमध्ये दहावी परीक्षा उत्तीर्ण केली व तेराव्या वर्षी त्यांनी बारावी पूर्ण केली.
सुरुवातीच्या काळापासूनच त्यांना अभ्यासात रुची होती तसेच त्यांनी बारावीचा अभ्यास शिष्यवृत्तीसह पूर्ण केला. त्यानंतर 1902 मध्ये प्रेसिडेन्सी कॉलेज मद्रास येथे त्यांना प्रवेश मिळाला व तेथील 1904 मध्ये प्रथम श्रेणी पदवी प्राप्त केली. यावेळी सीव्ही रमन यांच्या समवेत यांना भौतिक शास्त्रात गोल्ड मेडल सुद्धा मिळाले होते.
त्यानंतर त्यांनी पदवी तर शिक्षण हे 1907 मध्ये मद्रास विद्यापीठा त एमएससी मध्ये पूर्ण केला. या काळात त्यांनी भौतिकशास्त्र हा विषय मुख्य विषय म्हणून निवडला परंतु या काळात एक क्वचितच वर्गात जात होते. कारण त्यांना त्यांच्या संपूर्ण एमएससीच्या अभ्यासात थेअरी ज्ञानापेक्षा प्रयोगशाळेत नवीन प्रयोग करायचे होते.
त्यांनी ध्वनी शास्त्र आणि प्रकाश शास्त्र या क्षेत्रात संशोधन सुरू केले, त्यावेळी त्यांचे प्राध्यापक आरएस जोन्स हे होते. ते त्यांच्या गुणवत्तेने प्रभावित झाले आणि त्यांनी सी व्ही रमन यांना त्यांचे संशोधन पेपर म्हणून प्रकाशित करण्याची शिफारस केली आणि नोव्हेंबर 1906 मध्ये लंडनमधून फिलॉसॉफिकल जनरल प्रकाशित केले गेले. फिलॉसॉफिकल मासिकात मॅक्युलर रेडिएशन ऑफ लाईट या विषयावर त्यांचे हे संशोधन खूप प्रसिद्ध झाले होते, त्यावेळी यांचे वय केवळ 18 वर्ष होते.
सी व्ही रमन यांचे वैयक्तिक जीवन :
सी व्ही रमन यांनी लोकसुंदरी नावाच्या मुलीला विना वाजवताना पहिले होते तेव्हा ते ऐकून त्यांनी तेथे प्रवेश केला व त्यानंतर त्यांनी लोकसंदेशी विवाह करण्याचा म्हणून सांगितले त्यानंतर घरच्यांनी मान्यतेने 6 मे 1907 रोजी लोकसंदरी अंमल यांच्याशी विवाह केला. त्यांना त्यापासून चंद्रशेखर आणि राधाकृष्णन असे दोन मुले झाली पुढे त्यांचा मुलगा राधाकृष्णन हा खगोल शस्त्रज्ञ म्हणून प्रसिद्ध झाला.
सी वी रमन यांची कारकीर्द :
सी व्ही रमण यांनी आपली पदवी पूर्ण केल्यानंतर त्यांचे विशेष असे कौशल्य पाहून शिक्षण तज्ञांनी त्यांच्या वडिलांना उच्च शिक्षणासाठी त्यांना इंग्लंडला पाठवण्यास प्रोत्साहन दिले. परंतु सी व्ही रमण यांच्या प्रकृती अस्वस्थतेमुळे त्यांचे पुढील शिक्षण परदेशात प्रवास केला परंतु तेथे जास्त काळ राहू शकले नाहीत. मध्यंतरी ब्रिटिश सरकारने एक परीक्षा आयोजित केली होती. त्यामध्ये सी व्ही रमण यांनी सुद्धा भाग घेतला होता आणि ते या परीक्षेत उत्तीर्ण झाले.
त्यानंतर त्यांना सरकारच्या आर्थिक विभागात नंतर कोलकत्ता येथे काम करण्याची संधी मिळाली. सहाय्यक लेखापाल म्हणून पहिल्या सरकारी नोकरीत ते रुजू झाले होते. या काळातही त्यांनी चाचणी आणि संशोधन करणे थांबवले नव्हते. कोलकत्ता येथील इंडियन असोसिएशन फॉर कल्टिवेशन ऑफ सायन्स या प्रयोगशाळेत त्यांचे संशोधन सुरू ठेवले. नोकरीच्या काळात त्यांना वेळ मिळेल तेव्हा त्यांचे ते संशोधन करून बघायचे.
सरकारी पदाचा राजीनामा :
संशोधक क्षेत्रात त्यांना रुची असल्यामुळे त्यांनी 1917 मध्ये आपले सरकारी पद सोडले व इंडियन असोसिएशन फॉर कल्टिवेशन ऑफ सायन्स या प्रयोग शाळेत मानत सचिव म्हणून ते रुजू झाले. त्याच वर्षी त्यांनी कलकत्ता विद्यापीठातून भौतिक शास्त्राच्या प्राध्यापकाची नोकरीची सुद्धा ऑफर मिळाली, जी त्यांनी स्वीकारली व कलकत्ता विद्यापीठात भौतिकशास्त्राचे प्राध्यापक म्हणून ते काम करू लागले. त्यानंतर त्यांनी त्यांच्या आवडीची क्षेत्र मिळाले म्हणून उत्साहाने काम केले. 1942 मध्ये त्यांनी ऑप्टिक्स क्षेत्रात त्यांच्या उत्कृष्ट योगदानाबद्दल लंडन रॉयल्स सोसायटीचे सदस्य त्यांना बनवण्यात आले.
रमण इफेक्टचा शोध :
भारताला विज्ञान जगात एक वेगळी ओळख देण्यासाठी त्यांनी 28 फेब्रुवारी 1928 रोजी अथक परिश्रम केल्यानंतर रमण इफेक्टचा शोध लावला त्याच वेळी दुसऱ्या दिवशी त्यांनी याचा खुलासा सुद्धा केला होता. त्यांच्या संशोधनातून महासागराचे पाणी निळे का आहे हे स्पष्ट झाले. परंतु हे देखील सिद्ध झाले की, प्रत्येक वेळी प्रकाश पारदर्शक माध्यमातून प्रवास करतो. तेव्हा त्याचा स्वभाव वर्तन बदलते नेचर या प्रसिद्ध वैज्ञानिक मासिकाने ते प्रकाशित केले होते.
त्याचवेळी त्याच्या संशोधनांना रामन इफेक्ट किंवा रमण इफेक्ट असे नाव दिले गेले. त्यानंतर 1948 मध्ये सी. व्ही. रमन यांनी वैज्ञानिक विचार आणि संशोधनाला चालना देण्यासाठी बंगलोरच्या रामानंद संशोधन संस्थेची स्थापना केली.
सी. व्ही. रमण यांना मिळालेले पुरस्कार :
- 28 फेब्रुवारी 1928 मध्ये रामनने इफेक्ट सी. व्ही. रमण यांनी शोधून काढला, त्यामुळे भारत सरकारने हा दिवस दरवर्षी राष्ट्रीय विज्ञान दिन म्हणून पाळण्याची घोषित केले आहे.
- सी. व्ही. रमण यांनी 1929 मध्ये इंडियन सायन्स काँग्रेसचे अध्यक्ष पद भूषवले होते.
- 1957 मध्ये सी. व्ही. रमण यांना लेनिन शांतता पुरस्कार देण्यात आला होता.
- 1954 मध्ये त्यांना विज्ञान क्षेत्रातील त्यांच्या महत्त्वपूर्ण योगदानासाठी भारत सरकारचा सर्वोच्च पुरस्कार भारतरत्न प्रदान करण्यात आला होता.
सी वी रमन यांचे निधन :
सी.व्ही. रमन यांचा मृत्यू 21 नोव्हेंबर 1970 रोजी हृदयविकाराचा झटका आल्यामुळे झाले होते.
FAQ
भारतातील सर्वात पहिले शास्त्रज्ञ कोण होते?
सी. व्ही. रमन.
सी. व्ही. रमन यांना नोबल पारितोषिक कधी मिळाले?
1930 चा भौतिकशास्त्रातील नोबेल पारितोषिक मिळाले.
सी. व्ही. रमण यांचा मृत्यू कधी झाला?
21 नोव्हेंबर 1970 रोजी.
सी. व्ही. रमण यांनी कशाचा शोध लावला?
प्रकाशाचे विखुरणे आणि रामन इफेक्ट.
सी.व्ही. रमन हे कोण होते?
भारतातील प्रसिद्ध वैज्ञानिक होते.