मोर पक्षाची संपूर्ण माहिती Peacock Bird Information In Marathi

Peacock Bird Information In Marathi नमस्कार मित्रांनो विकीमित्र या वेबसाईट वर तुमचे स्वागत आहेत, आज आपण इथे मोर या पक्षाची संपूर्ण माहिती जाणून घेणार आहोत. मोर हा पक्षी कसा दिसतो ,कुठे राहतात आणि काय खातो इत्यादी माहिती इथे जाणून घेणार आहोत.

Peacock Bird Information In Marathi

मोर पक्षाची संपूर्ण माहिती Peacock Bird Information In Marathi

मोर हा आपला राष्ट्रीय पक्षी आहे हे आपल्याला माहितीच आहे. आपण सर्वांना माहीतच आहे की मोर किती सुंदर आणि सर्वांचा आवडता असा पक्ष आहे परंतु त्याची संपूर्ण माहिती बरेच कमी लोकांना माहीत असते. मोर हा आपला राष्ट्रीय पक्षी आहे आणि देशाच्या अनेक भागांमध्ये आढळतात.

मोर आपल्या भारताचा राष्ट्रीय पक्षी असून या पक्षांमध्ये एक मोठा पक्षी मनाला जातो. मोराला ही खूप छान सुंदर व रंगीबिरंगी पंख असतात. ते पंख लांब रंगीत आणि चमकदार असतात. मोर हा एक असा पक्षी आहे की, ज्याच्या जन्मापासूनच डोक्यावर एक मुकुट असतो.

मोराची मान रंगीबिरंगी चमकदार आणि लांबलचक असते. मोरे शाकाहारी आणि मांसाहारी असतो हे तुम्हाला माहित होते का. मोराचे पाय M आकाराचे असतात. मोर भारतातील बऱ्याच ठिकाणी हिरव्यागार भागात पाहण्यास मिळतात. मोर हा आपल्या समाजात राहणारा एक पक्षी आहे आणि मोराची वजन इतर पक्षाच्या तुलनेत अधिकअसते म्हणूनच मोर बऱ्याच काल उडत नाही. भारतीय जीवन संस्कृती सभ्यता सौंदर्य आणि उपयुक्तता यामुळे मोराला एक ओळख भेटली.

मोराचा इतिहास काय आहे

प्राचीन काळापासून आपल्या साहित्य, शिल्पकला, चित्रकला आणि कोरीव गावांमध्ये मोरांना एक स्थान मिळाले होते.
भगवान श्रीकृष्णाच्या मुक्ता तील मयूरपंख या पक्षाचे महत्व दर्शवते महान कवी कालिदास यांनी लिहिलेल्या त्यांच्या मेंदूत याक महाकाव्यांमध्ये मोराला राष्ट्रीय पक्षाचे उच्च स्थान देण्यात आले आहे. मोर हा एक पहिल्या काळापासून सर्व राजांचा आणि सम्राटांचा आवडता असा पक्षी होता.

प्रसिद्ध सम्राट चंद्रगुप्त मौर्य यांच्या राज्यात ज्या नाण्या चालत असत त्या बाजूला मोराचे चित्र होते आणि मोगल सम्राट शहाजहान यांनी टॉस बांधला गेला. ज्यामध्ये दोन मोर दोन मोरणा असताना दाखवले गेले. हे मयूरसिंहासन म्हणून ओळखले जात असे आणि नंतर नादी शहाणी सिंहासन लुटले आणि ते इराणला नेले गेले.

पुनरुत्पादक काळात नर दोन ते पाच महादेवाची संबंध बनवतात आणि प्रत्येकाने जमिनीतल्या खड्ड्यात चार ते पाच अंडी घालतान आढळतात. मादी मोर वर्षातून दोनदा अंडी देते ते सहा ते आठ पर्यंत असतात. अंडी पंचवीस ते तीस दिवसात असतात व मुले तीन चार वर्षात मोठी होत असतात. मोरांची मुले फक्त थोड्या संख्येने जगत आहे. त्यापैकी बहुतेक कुत्रे आणि जाखल खाऊन जातात.

मोराची शारीरिक वैशिष्टय 

मोर प्रजातीची जगभर कौतुक केले जात आहे.  हे तर आपल्याला माहितीच आहे मोर त्यांच्या चौथीच्या टोकाशी एक 225 से मी ट्रेन पूर्ण करू शकतात आणि वजन पाच किलो पर्यंत असू शकते. त्यांच्या डोळ्याभोवती पांढरे स्क्रू असते.

मोराच्या डोक्यावर एक छायाचित्र आहे जो छोटा असून या रंगाचे पंख पाहण्यास मिळते. मोरची सर्वात वैशिष्ट्य म्हणजे त्याची शेपटी  हि असते,  ती एक ट्रेन म्हणून ओळखले जाते तेव्हा चार वर्षांच्या यांची नंतर ही ट्रेन पूर्णपणे यांची नंतर विकास होती. मोराच्या मागील बाजूस 200 पंख असतात आणि त्याला वरच्या शेपटीच्या भागाचा भाग असे हि म्हटले जाते.

पंखांनी सुधारित केली जेणेकरून पंख त्यांच्याजवळ जाऊ नये म्हणून ते हळुवारपणे जोडलेले दिसतात. अंग विस्तृत मायक्रोस्ट्रक्चर चा एक परिणाम आहे जो एक प्रकारचा ऑप्टिकल इंद्रियगोचर तयार करण्यात येतो. मोराचे मागील पंख व तपकिरी रंगाचे असतात भारतीय मोराच्या मांडीचा रंग चमकत असतो आणि ते मोर त्यांच्या मागच्या पायाच्या वरच्या पायांवर प्रेरणा देताना आढळतात. यामुळे उरात चमकदार रंगाचा पूर्ण अभाव देखील असतो.

मोर कुठे राहतात

मोर हा असा एक अतिशय कठीण पक्षी आहे, हे अत्यंत हवामान प्रति स्थितीशी अनुकूल आहे, कारण हे राजस्थानच्या गरम कोरड्या वाळवंटात राहू शकेल. मोरही युरोप आणि अमेरिकेच्या थंड हवामानात पण राहू शकतो. मोर सामान्यता कायमस्वरूपी पाण्याच्या सुरत जवळ असलेले जोडपं किंवा जंगलात राहायला आवडते.

रात्री मोर उंच झाडाच्या खालच्या फांद्यांवर शांतपणे झोपलेले असते. खर तर मोर हे खालच्या उंचीच्या भागात मोरे आढळतात. कोड्या गवत ते आंध्र झाडाच्या अर्ध्यावर क्षेत्रात मोर आपल्याला पाहण्यास मिळतात. मोर हे नेहमी पाण्याजवळ राहतात. परंतु काही वेळेस मोर बहुतेक शेतात खड्ड्यांमध्ये शहरी भागात अशा मानवी वस्तीत राहाण पसंत करतात.

मोराचे किती प्रकार असतात 

मोरांचे मुख्यतः चार प्रकार पाहण्यास मिळतात. हिरवा मोर रांगोळी मोर भारतीय आणि बर्मी अशा चार प्रकारचे मोर आढळतात. भारतीय आणि बरमी मोर यांच्यात खूप अंतर आहे. भारतीय मोरांचा डोक्यावर एक अर्ध्या चंद्राचे आकाराचे दगड तयार होते परंतु भरणी मोराची गायन मुखाची असते.

मोर काय खातो

मोर हा सापाला खाऊन पचन करून टाकतो. तर मित्रांनो आपणास माहीतच आहे की आपण लाल मिरची खाण्यापूर्वी कित्येकदा विचार करू परंतु मोर हा लाल मिरची खाताना हा उत्साहित पणे ती मिरची खात असतो. मग हेमोर पोट भरण्यासाठी लहान-मोठ्या आकाराचे सर्व कीटक देखील खात असतात. अशाप्रकारे मोर राधाने खातो असे दिसून आले आहे अत्यंत हिंसक पक्ष आहे.

मोराचे महत्व काय आहे

मोराचे पंख हे अतिशय सुंदर  प्रकारची असतात. हे सजावट आणि फॅन्सी वस्तूंसाठी एक उद्योगांमध्ये मयूर पंख आणि लाकूड म्हणून वापरले जाते. प्राचीन भारतीय आणि श्रीलंकेच्या वैद्यकीय साहित्य ही मोराच्या पंखाचा उपचार हा गुणवत्तेचा उल्लेख करत आहे.

जरी ही जगातील बऱ्याच सभासदांमध्ये मोर हा अतिशय सुंदर पक्षी मानला जातो परंतु मोर सारखा दुसरा पक्षी भारतात मानला जात नाही. शक्ती आपल्या भारतीय देशात मोहा सौंदर्य आणि शिष्टाचाराचे प्रतीक मानले जाते. भारतीय संस्कृतीत मोराचे महत्त्व प्राचीन काळापासून अस्तित्वात आले आहे.

महान सम्राट ने मयूरपंख मुकुट आणि सिंहासनावर ठेवले होते. मोरांच्या पंखाने शाही लिहिलेल्या अनेक कवींनी त्यांचे महत्त्व सांगितले आहे. मोर हिंदू धर्मात विशेष लोकप्रिय आहे आणि भगवान श्रीकृष्ण मोराचे पंख घालतात.

मोर संरक्षण कायदा काय आहे?

आपल्या भारत देशामध्ये मोराची शिकार यामुळे त्यांच्या काही प्रजाती नामशेष होत आहे. हे लक्षात घेऊन भारत सरकारने 1972 मध्ये मोराच्या संरक्षणासाठी मोर संरक्षण कायदा काढला.

मोरांच्या वाढीसाठी आणि संरक्षणासाठी हा कायदा एक चांगला कायदा ठरला. मोरांची संख्या वाढवण्यासाठी काही भारत सरकारने अनेक प्रकारचे मोर संवर्धन अभियान राबवत आहे. हा कायदा लागू झाल्यानंतर भारतात मोरांची संख्या खूप सुधारले.

मोर हा भारताचा राष्ट्रीय पक्षी का आहे?

सर्वांना माहीतच आहे की 1963 मध्ये मोराला राष्ट्रीय पक्षी म्हणून घोषित करण्यात आले. मोर ला आपला राष्ट्रीय पक्षी का घोषित केले हे फारच थोड्या लोकांना माहीत असेल. सर्वप्रथम राष्ट्रीय पक्षी साठी क्लीन ब्राह्मण घार आणि माणसांची नावे मानली जात होती परंतु मोठा राष्ट्रीय पक्षी म्हणून निवडला गेला.

मोराचे राष्ट्रीय पक्षी होण्यामागे अनेक कारणे आहेत, 1960 मध्ये तमिळनाडू राज्यातील उद्योजक मंडळ नावाच्या गावात राष्ट्रीय पक्षी निवडीसाठी बैठक आयोजित केली गेली होती. बैठकीच्या मार्गदर्शक सूचनांनुसार राष्ट्रीय पक्षी साठी देशातील प्रत्येक भागात आढळणारा पक्षी निवडणे फार महत्त्वाची होती.

याशिवाय सामान्य माणसाला तो पक्षी ठाऊक आहे का आणि तो फसी भारतीय संस्कृतीला एक भाग आहे का हे माहिती होणे खूप आवश्यक होते. मोर या सर्व गोष्टी जगू शकला अमितला राष्ट्रीय पक्षी म्हणून निवडले गेले.

मोराचे काही तथ्य

  • मोहा धरणातून उत्पादित कीटक आणि पतंग व शेतातील इतर प्रकारचे पीके खातो, ज्यामुळे पीक चांगले होते.
  • मोर हा अतिशय हुशार पक्षी आहेत.
  • जवान आनंद होतो तेव्हा तो आपले पंख पसरून नृत्य करतो म्हणून त्याला पक्ष्यांचा राजा म्हटले जाते.
  • श्रीकृष्णाने आपल्या डोक्यावर मयूर पंख लावलेले असते.
  • मुली त्याच्या मुक्तीला ची जोड देऊन साप मारण्याची शक्य असते.
  • मोरांच्या पंखामध्ये काही विशेष पदार्थ असतात ज्यात औषधी वनस्पती वापरल्या जातात.
  • मोर हा दरवर्षी त्याचे पंख बदलतो.
  • मोराची जुने पंख खाली पडतात आणि काही काळानंतर त्या जागी नवीन पंख येतात.

ही माहिती आपणास आवडली असेल तर नक्की कमेंट्स करून कळवा.

हे सुद्धा अवश्य वाचा :-

Leave a Comment