Tanaji Malusare Information In Marathi तानाजी मालुसरे हा एक शिवाजी महाराजांच्या सैन्यातील सुभेदार होता तसेच शिवाजी महाराजांचा बालपणीचा मित्र सुद्धा होता. तानाजीने महाराष्ट्रात शिवाजी महाराजांच्या स्वराज्य स्थापनेपासून ते अनेक महत्त्वाच्या घडामोडींमध्ये सहभाग घेतला होता. तानाजी मालुसरे हा भारतातील एक शूर योद्धा मानला जातो. ज्याने आपल्या मातृभूमीसाठी खूप मोठ्या लढाया लढल्या होत्या. त्याचे नाव इतिहासामध्ये सुवर्णपणात नोंदवले गेले आहे.
तानाजी मालुसरे यांची संपूर्ण माहिती Tanaji Malusare Information In Marathi
तानाजी मालुसरे हे एक स्मारक रायगड मधील महाड तालुक्यामध्ये असणाऱ्या आंबे शिवथर गावामध्ये सर्व ग्रामस्थांच्या आणि भारतीय लष्करांमध्ये कार्यरत असणाऱ्या सैनिकांनी व गावातील शहरात असणाऱ्या नोकरदार वर्गांनी पुढाकार घेऊन आपल्या वैयक्तिक निधीतून उभारले आहे. हे स्थान महाड पासून ते 30 किलोमीटर अंतरावर निसर्ग सानिध्यात येते.
तानाजी मालुसरे यांचा जन्म व बालपण :
तानाजी मालुसरे यांचा जन्म 1626 मध्ये सातारा जिल्ह्यातील गोडोली येथे झाला. त्यांच्या वडिलांचे नाव सरदार कोळोजी असे होते. तर त्यांच्या आईचे नाव पार्वताबाई असे होते. तानाजीला लहानपणी खेळायचा सराव करायला आवडत नव्हता परंतु त्यांना तलवारबाजी करण्यामध्ये खूप आनंद आणि रस वाटला, त्यामुळे त्यांची छत्रपती शिवाजी महाराजांना भेट झाली आणि ते त्यांचे बालपणीचे मित्र बनले.
त्यांच्या धाडसाचा मोठ्या प्रमाणावर प्रचार करण्यात आला आहे. त्यांच्या शौर्याचा परिणाम म्हणून त्यांना मराठा साम्राज्यातील प्रमुख सुभेदार म्हणून बढती सुद्धा देण्यात आली होती. तानाजी आणि छत्रपती शिवाजी महाराज हे लहानपणापासून मित्र असून लढाई तरी एकमेकांशिवाय चालत नव्हते. या दोघांनी औरंगजेबाच्या विरुद्ध संघर्षात भाग घेतला आणि संपूर्ण संघर्षांमध्ये ते त्यांच्याकडून पकडले गेले आणि औरंगजेबाच्या किल्ल्यातून पळून जाण्यात सुद्धा यशस्वी झाले.
तानाजी मालुसरे यांचे मराठा साम्राज्यातील योगदान :
तानाजी मालुसरे हा सुभेदार होता, मराठा साम्राज्यासाठी त्यांनी आपली सर्वस्व समर्पित केले होते, त्यामुळे ते मराठा साम्राज्यात महत्वपूर्ण योगदान देऊ शकले होते. देशाला पूर्ण स्वराज्य आणण्याचे वचन त्यांनी दिले होते. शपथ पाळण्यासाठी ते रणांगणावर उतरले होते.
कोंढाणा किल्ल्याच्या लढाईत त्यांनी उभारलेल्या ध्वजाने इतिहासात त्यांना स्थान प्राप्त झाले आहे. जेव्हा त्यांना कळले की, जिजामातांनी मराठा साम्राज्याने कोंडाणा किल्ला ताब्यात घेईपर्यंत उपवास आणि अन्नाचा त्याग केला आहे. हे व्रत छत्रपती शिवाजी महाराजांनी तानाजीला तत्परतेने पाठवले आणि तानाजी आपल्या मुलाचा लग्न सोहळा सोडून घरातून जिजाबाईचे वचन पूर्ण करण्यासाठी बाहेर पडले होते.
तानाजी मालुसरे यांची कोंढाणा किल्ल्याची लढाई :
तानाजी मालुसरे आणि छत्रपती शिवाजी महाराज हे एकमेकांच्या परवानगीशिवाय कधीच पुढे गेले नाहीत म्हणून छत्रपती शिवाजी महाराजांनी त्यांना सिंहगड किल्ला जिंकून त्यांचे नाव देण्याची शिफारस केली तसेच त्यांना किल्ला चढवण्यास प्रोत्साहित केले.
सिंहगड हा किल्ला मुंबईच्या पुणे जिल्ह्यात बांधला गेला असून छत्रपती शिवाजी महाराजांबद्दल काहीही न बोलणारा तानाजी आपल्या सैन्यसह सिंहगडचा किल्ला ताब्यात घेण्यासाठी निघाला. कारण चारही बाजूंनी मुघल योद्धांनी वेढलेला हा मोठा किल्ला होता. राजा उदयभानच्या नेतृत्वाखाली 5000 सैनिकांनी त्यांचे रक्षण केले होते. उदयभान हा हिंदू सरदार असूनही सत्तेसाठी मुघलांना पाठीशी घालत होता. जे छत्रपती शिवाजी महाराजांना आणि तानाजींना मान्य नव्हते.
सिंहगड युद्ध :
सतराव्या शतकामध्ये मुघल आणि मराठा सैन्य हे एकमेकांसमोर होते. भारताचा जास्तीत जास्त भाग ताब्यात घेण्यासाठी दोघांमध्ये घनघोर युद्ध झाले, त्यावेळी मराठा साम्राज्याच्या ताब्यात 23 आणि मोठे प्रचंड केले होते असे म्हटले जाते. मुगल साम्राज्याला त्यांच्यावर आपले वर्चस्व गाजवायचे होते.
1665 मध्ये मुगल सैन्याचा राजपूत सेनानी जयसिंग याने शिवाजी महाराजांना पुरंदरच्या किल्ल्याला वेढा घातला. त्यानंतर मुघल सैन्याने पुरंदरचा बंदोबस्त मराठा साम्राज्याची जबरदस्तीने करून घेतला. या करारानुसार शिवाजी महाराजांना पुरंदर, लोहगड, तुंग तिकोना आणि सिंहगड हे किल्ले मुघल साम्राज्याच्या स्वाधीन करावे लागले. सर्व किल्ल्यांमध्ये सिंहगड हा किल्ला सर्वात महत्त्वाचा होता. तो संपूर्ण पश्चिम विभागाची राजधानी म्हणून त्यावेळी पाहिला जात होता.
या किल्ल्यावर ज्यांची वर्चस्व असेल तो संपूर्ण पश्चिम प्रदेशावर राज्य करू शकत होता आणि त्यानंतर पुरंदर किल्ल्याचा विचार केला म्हणूनच जयसिंग म्हणाला सिंहगड हा पहिला किल्ला असेल जो शिवाजी महाराज मोगल साम्राज्याच्या हवाली करतील. पुरंदर करारानुसार शिवाजी महाराज मुगल साम्राज्याची वाटाघाटी करण्यासाठी आग्रा येथे गेले. पण मुघल सम्राट औरंगजेबाने कपटाने शिवाजी महाराजांना नजर कैदेत ठेवले होते आणि कसेतरी शिवाजी महाराज मुगल सैन्याला चकमा देऊन महाराष्ट्रात दाखल झाले होते.
त्यानंतर शिवाजी महाराजांनी हे किल्ले मुघलांकडून परत घेण्याची मोहीम सुरू केली होती. शिवाजी महाराजांनी त्यांचा विश्वासू सेनापती तानाजी मालुसरे यांच्याकडे सिंहगड काबीज करण्याची जबाबदारी दिली. त्यांना या मोहिमेत त्याचा भाऊ सूर्याजी सोबत होता. सिंहगड हा किल्ला मुघल सेनापती उदयभानच्या ताब्यात होता. परंतु हा किल्ला काबीज करणे पाहिजे तेवढे सोपे नव्हते. यासाठी किल्ल्याच्या तटबंदीवर चढून शत्रूंचा पराभव करून हे युद्ध मोठ्या हुशारीने जिंकायचे होते.
सर्व किल्ल्यावर विजय मिळवता येत नाही हे शिवाजी महाराजांना माहिती होते. शिवाजी महाराजांनी सिंहगड हा किल्ला काबीज करण्यासाठी अशीच सरळ चढाई करावी लागेल, त्यानंतर मुख्य दरवाज्यापाशी आल्यावर गडाचा दरवाजा उघडावा लागला आणि मराठा सैन्यासाठी हे खूप कठीण काम होते.
तानाजीचा मुलगा रायबा याचे लग्न तोंडावर आले होते परंतु तानाजींना युद्धवर जाण्यासाठी मुलाचे लग्न सोडून द्यावे लागले. देशासाठी लढणारे या सैनिकांचे आपल्या कुटुंबापेक्षा मातृभूमीवर खूप प्रेम आहे. हे आपल्याला दिसून येते तानाजी आणि त्यांच्या सैन्याला स्वराज्याच्या विचारांनी खंबीर केले होते. कोणत्याही परिस्थितीमध्ये कोंढाणा किल्ला सुद्धा हस्तगत करायचा होता. रात्रीच्या घनदाट अंधारात ते आपल्या सैनिकांसह कोंडाणा किल्ल्याला चारही बाजूने वेडा घालून हळूहळू सर्व सैनिक राजवाडा शिरले.
त्या किल्ल्याची रचना अशी होती की, त्यात प्रवेश करणे कोणालाही अवघड होते. पण तानाजीच्या हुशार आणि तल्लक बुद्धिमत्तेच्या जोरावर संपूर्ण सैन्य किल्ल्यावर मिशन हल्ला करू शकले. त्याच्या हल्ल्याने मुघल सैनिकांना क्षणभरही समजण्याची त्यांनी संधी दिली नाही. हा हल्ला आपल्यावर कसा आणि कोणत्या बाजूने झाला आहे मुघल सैनिकांना सुद्धा कळले नाही मुघल साम्राज्यातील सैनिकांना हे समजणे आधीच मराठा सैन्य त्यांच्यावर पूर्णपणे तुटून पडले आणि तानाजीने हे युद्ध मोठ्या शौर्याने लढले व शेवटी वीरगती त्यांना येथेच प्राप्त झाली.
छत्रपती शिवाजी महाराजांनी त्यांच्या कारकिर्दीत खूप लढाया लढल्या आणि जिंकल्या. त्यांनी जीवाचे रान करून सिंहगडाची लढाई सुद्धा जिंकली आणि इतिहासाच्या सुवर्णपणात आपले नाव नोंदवले. जेव्हा तानाजी मालुसरे यांना वीरगती प्राप्त झाली, हे युद्ध तेथेच थांबले नाही. त्यांचे मामा आणि भाऊ दोघांनी मिळून हे युद्ध शेवटपर्यंत लढले आणि हा कोंढाण्याचा किल्ला मराठ्यांचा झेंडा फडकून तेथे उत्साह संचारला.
जेव्हा शिवाजी महाराजांना तानाजी मालसुरे यांच्या मृत्यूची बातमी कळली तेव्हा शिवाजी महाराजांनी उत्साहाने म्हणाले की हा किल्ला जिंकला आम्ही परंतु मराठा साम्राज्याचा एक शूर सिंह गमावला शिवाजी महाराजांनी तानाजीच्या स्मरणार्थ या किल्ल्याला सिंहगडचा किल्ला म्हणून नाव दिले तानाजीच्या शौर्याला त्यांचे बंधू सूर्याजी मालसुरे आणि त्यांचा मामा शेलार यांनी साथ दिली त्यांचे नाव सुद्धा इतिहासाच्या पानांमध्ये लिहिले गेले.
तानाजी मालसुरे यांचे निधन :
तानाजी मालसुरे आणि उदयभान यांच्यामध्ये मोठी लढाई झाली. या लढाईमध्ये उदयभान राठोडने तानाजीवर हल्ला केला, त्यामुळे गंभीर जखमी होऊन तानाजींचा मृत्यू झाला. तानाजी मालुसरे यांचे मामा शेलार हे पाहू शकले नाहीत आणि त्यांनी उदयभानचा खून केला. तानाजीच्या मृत्यूचा बदला घेऊन त्यांनी हे शौर्य दाखवले.
FAQ
तानाजी मालुसरे यांच्या वडिलांचे नाव काय होते?
सरदार कोळोजी.
नरवीर तानाजी मालुसरे हे कोण होते
छत्रपती शिवाजी महाराजांचे खूप जवळचे मित्र आणि सेनापती होते?
तानाजी मालुसरे यांचा मृत्यू कसा झाला?
तानाजी मालुसरे यांनी आपल्या शौर्य लढाईने सिंहगड किल्ला जिंकला आणि त्यामध्येच त्यांना वीरगती प्राप्त झाली.
तानाजी च्या मुलाचे नाव काय होते?
रायबा मालुसरे.
छत्रपती शिवाजी महाराजांचा सेनापती कोण होता?
छत्रपती शिवाजी महाराजांचा सेनापती तानाजी मालुसरे हा होता.