हॉलीबॉल खेळाची संपूर्ण माहिती Vollyball Game Information In Marathi

Vollyball Game Information In Marathi नमस्कार मित्रांनो ,मानवाचे मानसिक तसेच शारीरिक आरोग्य चांगले राहण्यासाठी अनेक खेळ खेळले जातात. या खेळांपैकी काही घरगुती तर काही खेळ मैदानी असतात. मैदानी खेळ खेळल्याने शरीराचा छान व्यायाम तर होतोच शिवाय आरोग्यही उत्कृष्ट राहण्यास मदत होते.

Vollyball Game Information In Marathi

हॉलीबॉल खेळाची संपूर्ण माहिती Vollyball Game Information In Marathi

मैदानी खेळांत टेनिस, हॉकी, फुटबॉल आणि इतरही खूप खेळ प्रसिद्ध आहेत. याच यादीतील आणखी एक खेळ म्हणजे व्हॉलीबॉल. होय, व्हॉलीबॉल हा देखील एक मैदानी खेळ आहे.

कधी एखाद्या समुद्र किनारी वाळू मध्ये काही मुल मधोमध एक जाळी लावून चेंडू इकडून तिकडे खेळत असलेले आपण खूप वेळा पाहिले असेल. तसेच आपल्या पण आजूबाजूला असा खेळ खूप जण खेळत असतात यालाच आपण व्हॉलीबॉल असे म्हणतो.

चेंडू हा इकडून तिकडे जाळीमध्ये अडकू न देता फेकणे आणि जर तो आपल्या बाजूला जमिनीवर पडला तर समोरच्या संघाला गुण मिळतो .ही काहीशी कल्पना आपल्या सर्वांना माहीतच आहे. तर आज आपण व्हॉलीबॉल बद्दल थोडं जास्त जाणून घेऊयात याचा इतिहास ,खेळण्याची पद्धत, गुण, प्रकार तसेच यातले नामवंत खेळाडू इत्यादी.

हॉलीबॉल  हा एक सांघिक खेळ आहे. ह्यामध्ये प्रत्येकी ६ खेळाडू असलेले दोन संघ उंच जाळी लावलेल्या कोर्टवर एकमेकांविरुद्ध खेळतात. प्रत्येक संघ बॉल दुसऱ्या संघाच्या कोर्टमध्ये ढकलून टप्पा पाडण्याचा प्रयत्न करतो. मैदानाची लांबी १८ मीटर आणि रुंदी ९ मीटर असते.

व्हॉलीबॉल खेळ सर्वप्रथम इ.स. १८९५ साली अमेरिकेच्या मॅसेच्युसेट्स राज्यामध्ये खेळला गेला. १९६४ सालापासून हा खेळ उन्हाळी ऑलिंपिक स्पर्धांमध्ये खेळला जात आहे.

बीच व्हॉलीबॉल हा व्हॉलीबॉलचा एक लोकप्रिय प्रकार आहे. आंतरराष्ट्रीय व्हॉलीबॉल महामंडळ ही लोझान येथे मुख्यालय असलेली संस्था व्हॉलीबॉलचे नियंत्रण करते.

भारतात व्हॉलीबॉल खेळाचा उगम मद्रास राज्यात झाला. भारताने पहिला सामना 1916 मध्ये लाहोरमध्ये खेळला. या सामन्यातील विजयानंतर, व्हॉलीबॉल चाहत्यांनी पंजाबच्या लुधियाना शहरात भारतीय व्हॉलीबॉल फेडरेशन ऑफ इंडियाची स्थापना केली.

व्हॉलीबॉल या खेळाला फार महागड्या उपकरणांची गरज नाही, म्हणून आपल्या देशात हा खेळ खेड्यापाड्यात झपाट्याने पसरला आणि मोठ्या आवेशाने खेळला गेला. व्हॉलीबॉल जगात खूप लोकप्रिय आहे. हा खेळ अनेक देशांचा राष्ट्रीय खेळ आहे.

जागतिक व्हॉलीबॉल स्पर्धांची सुरुवात १९४९ साली झाली. १९६७ अखेर रशियाने पाच वेळा त्यात जागतिक अजिंक्यपद मिळविले आहे. स्त्रियांच्या स्पर्धेतही रशियाच आघाडीवर आहे. मॉस्को येथे भरलेले व्हॉलीबॉलचे जागतिक सामने पाहण्यासाठी १९५२ साली ६०,००० प्रेक्षक हजर होते. तो एक जागतिक उच्चांकच आहे.

व्हॉलीबॉल खेळाचा इतिहास

व्हॉलीबॉल हा एक खेळ आहे ज्याचा उगम अमेरिकेत झाला आहे, परंतु या खेळाने जगभरात ठसा उमटवला आहे. व्हॉलीबॉलची सुरुवात अमेरिकेत 1895 साली झाली आणि विल्यम मॉर्गन हे त्याचे वडील मानले जातात.

हा खेळ खेड्यांमध्ये खेळला जाणारा खेळ म्हणून सुरू झाला पण लवकरच तो येथे जागतिक खेळ बनला. 1964 मध्ये टोकियो ऑलिम्पिकमध्ये व्हॉलीबॉलचा समावेश करण्यात आला.

सन 1947 मध्ये स्वातंत्र्य मिळाल्यानंतर त्याची संघटना भारतात आंतरराष्ट्रीय स्तरावर बनवली गेली आणि नियम आणि कायदेही बनवले गेले. या नियमांच्या आधारे हा खेळ जगभर खेळला जातो. सध्या व्हॉलीबॉल आंतरराष्ट्रीय खेळांचा तसेच ऑलिम्पिक खेळ आणि पॅन अमेरिकन खेळांचा भाग आहे.

तथापि, सध्या हा खेळ भारतात खूप लोकप्रिय आहे आणि हा खेळ पुरुष आणि महिला दोन्ही स्तरावर खेळला जातो.

व्हॉलीबॉल खेळातील खेळाडू

हा खेळ दोन संघांमध्ये खेळला जातो. प्रत्येक संघात ६-६ खेळाडू असतात. मैदानाच्या मध्ये असलेल्या जाळीच्या दोन्ही बाजूंना एक संघ असतो. संघातील खेळाडू विरुद्ध संघाकडे व्हॉलीबॉल फेकतो. विरुद्ध संघ हा व्हॉलीबॉल परत करण्याचा प्रयत्न करतो.

परत करत असतांना तो बॉल जमिनीला टेकणार नाही याची काळजी प्रत्येक संघ घेत असतो.

व्हॉलीबॉल खेळासाठी लागणारे साहित्य

खेळासाठी अतिशय कमी साहित्याची गरज आहे. आपल्याला फक्त एक चेंडू, एक जाळी आणि पुरेशा जागेची आवश्यकता आहे. परंतु खेळाची स्पर्धा असेल तर आपल्याला साहित्या संबंधीच्या नियमांचे पालन करणे आवश्यक ठरते.

खेळत वापरल्या जाणाऱ्या चेंडूसाठी देखील काही मानके ठरविण्यात आलेली आहेत. चेंडूचे वजन २८० ग्राम पेक्षा जास्त नसावे, तसेच चेंडूचा परीघ ६५ ते ६७ सेमी असावा.

खेळामध्ये दोन संघांच्या मध्ये एक जाळी बांधण्यात येते. ही जाळी ९.५ ते १० मी लांब आणि १ मी रुंद असते. मैदानावर ही जाळी खांबांच्या मदतीने बांधण्यात येते. पुरुषांसाठी नेट ची उंची २.४३ मी तर महिलांसाठी ही उंची २.२४ मी असते.

व्हॉलीबॉल कसा खेळला जातो

नेटच्या शेजारील तीन खेळाडू अटॅक लाईन मध्ये खेळतात. सर्विस नंतर खेळाडू त्यांच्या स्वतःच्या कोर्टात आणि फ्रि झोनमध्येमध्ये कोणत्याही ठिकाणी स्थानांतरित आणि व्यापू शकतात .सर्विस या खेळाची सुरुवात मानली जाते.

खेळाडू कोणत्याही स्थितीत मैदानाच्या मागील ओळीच्या मागे स्थित असतो आणि त्याचा हात किंवा हाताचा कोणताही भाग वापरून बॉलला प्रतिस्पर्ध्याच्या क्षेत्राकडे पाठवण्याचा उद्देश असतो.

बॉल मिळवणे ही एक अशी स्थिती आहे ज्या वेळी विरोधी संघाने सर्विस केल्यावर किंवा अटॅक केल्यावर चेंडूला मैदानाला स्पर्श करण्यापासून रोखण्यासाठी आक्रमण केल्यावर लगेचच तयार केले जाते. ब्लॉक म्हणजे समोरील खेळाडूने मारलेला चेंडू त्याच्या जाळ्यात पुन्हा ढकलून देणे याला ब्लॉक म्हणतात.

व्हॉलीबॉल खेळाचे मैदान

खेळाच्या मैदानाला कोर्ट म्हणतात. मैदान सपाट आयताकृती असते, ज्याची लांबी १८ मी आणि रुंदी ९ मी असते. मैदानाच्या मधोमध जाळी बांधलेली असते. जाळी बांधण्यासाठी २ खांब उभे असतात. जाळीपासून ३ मी वर एक रेष आखलेली असते. याला फ्रंट झोन असे म्हणतात. फ्रंट झोन पासून शेवटपर्यंत ६ मी मैदानाला बॅक झोन म्हणतात. बॅक झोन पासून मागे ३ मी अंतरावर सर्विस एरिया असतो.

खेळाचे नियम

व्हॉलीबॉल कोर्ट ९ मीटर x १८ मीटर (२९.५ फूट x ५९.१ फूट) आहे, ज्यास एक मीटर (३९.४ इंच) रुंद असलेल्या जाळ्याद्वारे समान चौरस अर्ध्या भागात विभागले गेले आहे. ह्यामध्ये नेटपासून समांतर आणि ३ मीटर (९.८ फूट) लाइनला “अटॅक लाइन” मानले जाते.

ही “३ मीटर” (किंवा “१० फूट) लाईन कोर्टाला “मागील पंक्ती” आणि “पुढील पंक्ती” भागात (मागील कोर्ट आणि पुढील कोर्ट देखील) विभाजित करते. हे प्रत्येकी प्रत्येकी ३ भागात विभागले गेले आहेत.

चेंडू हा गोलाकार असावा, चामड्याचा किंवा कृत्रिम लेदरपासून बनलेला असावा, ज्याचा परिघ ६५-६७ सेमी, २६०-२२० ग्रॅम वजनाचा आणि आतील दाबा ०.३०-००.२५ किलो / सेंमी असावा.

प्रत्येक संघात सहा खेळाडू असतात. पुढे सहिंग टीममधील खेळाडू बॉलला हवेत टाकतो आणि बॉलला मारण्याचा प्रयत्न करतो म्हणून तो जाळ्याच्या पुढे जाऊन अशा कोर्सवर जातो जेणेकरून तो विरोधी संघाच्या कोर्टात जाईल.चेंडू परत करण्यासाठी व्हॉलीबॉलसह तीनपेक्षा जास्त संपर्काचे मिश्रण वापरणे आवश्यक आहे.

हा खेळ या हद्दीत सुरू राहतो, बॉलच्या हद्दीत कोर्टास स्पर्श न होईपर्यंत किंवा चूक होईपर्यंत मागे व पुढे फिरत असतो.

वारंवार केल्या जाणा चुका म्हणजे परवानगी दिलेल्या तीन टचमध्ये नेटवर चेंडू परत करणे अयशस्वी ठरणे किंवा बॉल कोर्टाबाहेर पडून जाणे बॉल सर्व्ह केल्यावर योग्य स्थितीत नसलेले प्लेअर सर्व्हवर हल्ला करून खेळाडू फ्रंटकोर्ट आणि नेटच्या उंचीच्या वर, चेंडूपर्यंत पोहोचण्यासाठी समर्थकाचा स्रोत म्हणून दुसऱ्या खेळाडूचा वापर करून, सर्व्ह करताना मागील सीमारेषा ओलांडून सेवा देण्यासाठी सेकंदापेक्षा जास्त वेळ लागतो.

जेव्हा बॉल कोर्टाच्या हद्दीत मजल्याशी संपर्क साधतो किंवा एखादी चूक झाली तेव्हा एक गुण मिळविला जातो. जेव्हा बॉल एका संघाच्या बाजूने कोर्टाच्या बाजूने आदळतो तेव्हा दुसऱ्या संघाला एक गुण मिळतो.

आणि जेव्हा एखादी चूक केली जाते तेव्हा चूक न करणाऱ्या संघाला एक बिंदू देण्यात येतो, सामने पाच-पाच सेट्स आणि पाचवे सेट, आवश्यक असल्यास, सहसा 15 गुणांवर खेळला जातो. सर्वात अधिक गुण मिळवणाऱ्या संघाला विजयी घोषित करण्यात येते.

रचना

तीन मानक व्हॉलीबॉल फॉर्मेशन्स “४-२”, “६-२” आणि “५-१” म्हणून ओळखल्या जातात, जे अनुक्रमे हिटर आणि सेटरची संख्या दर्शवितात. ४-२ ही एक मूलभूत रचना आहे जी केवळ नवशिक्या खेळामध्ये वापरली जाते, तर ५-११ उच्च-स्तरीय नाटकातील सर्वात सामान्य निर्मिती आहे.

खेळाडू

सईद मारुफ, एर्विन नगापेठ, गेविन सच्मित, फाकुंदो कोंटे, मॅक्स हॉल्ट हे काही नावाजलेले पुरुष खेळाडू व्हॉलीबॉल मधले जे जगात सुप्रसिद्ध आहेत आपल्या खेळाने.

तसेच काही महिला खेळाडू सुद्धा आहेत जसे केरि वॉल्श जेनिंग, मिस्टी मे ट्रिनोर, रेगला टोर्रेस, लांग पिंग आणि मिरेया लुईस. ह्या महिला खेळाडूंनीही पुरुषांप्रमाणेच ह्या खेळात चमकदार कामगिरी केली आहे.

ह्यामध्ये काही भारतीय खेळाडू सुद्धा आहेत. पी. वी रमन्ना, जी. मी. जॉर्ज, अरूनिमा सिन्हा, निर्मल सैनी हे भारतीय खेळाडू ज्यांनी या खेळात देशाचा नावलोकिक वाढवला.

असा हा खेळ जो सर्वांच्या आवडीचा तसेच सांघिक प्रकारचा व जास्त गुंतागुंतीचा नसलेला आहे. ह्याखेळाच्या जगभरात भरपूर स्पर्धा आयोजित केल्या जातात. तसेच हा खेळ खेळताना बघणे हे सुद्धा खूप मोठ्ठे मनोरंजन असतं. बास्केटबॉल, टेनिस ह्या प्रकारात मोडणारा परंतु ह्या पेक्षा स्वतःच वेगळं स्थान निर्माण केलेला हा खेळ आहे व सगळीकडे तितक्याच आनंदाने खेळला सुद्धा जातो.

हे सुद्धा अवश्य वाचा :-

Leave a Comment