Vasant Gowariker Information In Marathi वसंत गोवारीकर हे एक भारतीय शास्त्रज्ञ होते. तसेच ते भारतीय अंतराळ संशोधन संस्थेचे संचालक होते. ते 1991 ते 1993 पर्यंत त्यांनी भारताच्या पंतप्रधानांचे वैज्ञानिक सल्लागार म्हणून कार्य केले. गोवारीकर यांना अंतराळ संशोधन हवामान आणि लोकसंख्या या क्षेत्रामध्ये महत्त्वपूर्ण योगदान दिले जाते. त्यांच्या मान्सून अंदाज मॉडेलसाठी खूप प्रसिद्ध होते कारण मान्सूनचा अचूक अंदाज वर्तवणारे स्वदेशी हवामान अंदाज मॉडेल विकसित करणारे हे पहिले शास्त्रज्ञ होते.
वसंत गोवारीकर यांची संपूर्ण माहिती Vasant Gowariker Information In Marathi
त्यांनी आपल्या सहकाऱ्यांसोबत खत विश्वकोश संकलित केला ज्यामध्ये रासायनिक रचना आणि त्याची उपयुक्त दिलेली आहे तसेच 4500 प्रकारच्या खतांची निर्मितीची माहिती सुद्धा त्यामध्ये आहे. पुणे विद्यापीठाचे कुलगुरू म्हणून सुद्धा त्यांची नियुक्ती झाली होती आणि 1994 ते 2000 या दरम्यान ते मराठी विज्ञान परिषदेचे अध्यक्ष सुद्धा होते.
जन्म व बालपण :
डॉक्टर गोवारीकर यांचा जन्म हा 25 मार्च 1933 ला पुण्यामध्ये झाला. त्यांचे वडील रणछोड गोवारीकर हे एक सरकारी नोकरी करत होते तसेच वसंतरावांना एकूण नऊ बहिण भाऊ होते. त्यांचे वडील हे फोटोग्राफी करायचे वसंतराव लहानपणापासूनच खूप हुशार व कुशाग्र बुद्धिमत्तेचे होते.
जेव्हा ते अकरा वर्षाचे होते, तेव्हा त्यांनी यांत्रिक पद्धतीने चरख्यातील धागा आपोआप गुंडाळल्या जाण्याची एक पद्धत शोधली होती. त्यांच्या या कल्पनेचे कौतुकास्पद पत्र महात्मा गांधीजींचे सचिव महादेवभाई देसाई यांना यांनी वसुंधरावांना पाठवले होते.
वसंतरावांना साहित्याची आवड ही लहानपणापासूनच होती. त्यांच्या वयाच्या 15 व्या वर्षी त्यांनी रहस्य कथा लिहिण्यास सुरू केले. त्या चांदण्या राती…..मृत्यूच्या सीमेपासून आज… अशा त्यांच्या अनेक मासिकांमध्ये सुद्धा छापल्या गेल्या होत्या. त्यांच्या बालवयात म्हणजेच बारा-तेरा वर्षाच्या असताना मोटर बनवता आली पाहिजे असे ते सांगत असत.
गोवारीकर यांचे शिक्षण :
गोवारीकर यांचे शालेय व महाविद्यालयीन शिक्षण हे कोल्हापूरमध्ये पूर्ण झाले. कोल्हापूरच्या हरिहर विद्यालय आणि सिटी हायस्कूल मधून त्यांनी आपले शालेय व महाविद्यालय शिक्षण पूर्ण केले, त्यानंतर त्यांनी कोल्हापूर मधील शासकीय राजाराम कॉलेज मधून बीएससी आणि त्यानंतर सैद्धांतिक भौतिक शास्त्रामधून 1956 मध्ये एम एस सी चे शिक्षण पूर्ण केले.
ते कॉलेजमध्ये असताना सुप्रसिद्ध साहित्यिक ना.सि. फडके हे त्यांना शिकवायला होते. एमएससी पूर्ण झाल्यानंतर त्यांनी गोगटे कॉलेज आणि फर्गसन कॉलेजमध्ये शिक्षक म्हणून नोकरी सुद्धा केली.
1949 मध्ये वसंतराव हे लंडनला गेले व त्यांनी तेथील बरमिंग हॅम विद्यापीठांमधून रसायन अभियांत्रिकीतून एमएससीचे शिक्षण पूर्ण केले. तेथील त्यांनी पोस्ट ग्रॅज्युएट इन केमिकल इंजिनिअरिंग हा अभ्यासक्रम सुद्धा पूर्ण केला आणि त्यांना तेथे मास्टर आणि डॉक्टर ह्या दोन पदव्या प्राप्त झाल्या. वयाच्या 28 व्या वर्षी प्रोफेसर गार्नर यांच्या मार्गदर्शनासाठी त्यांनी पीएचडी सुद्धा प्राप्त केली.
डॉक्टर गोवारीकर यांची वैयक्तिक जीवन :
डॉक्टर गोवारीकर यांचे लग्न 1964 मध्ये सुधाताई चाफेकर यांच्याशी झाले होते.
डॉक्टर गोवारीकर यांची कार्य :
डॉक्टर गोवारीकर यांनी बर्मिंग हँग विद्यापीठातून पदवी घेतल्यानंतर 1959 ते 67 या काळामध्ये इंग्लंडमधील त्यांनी हारवेल येथे अणुऊर्जा संशोधन संस्था आणि नंतर समर्पिंड या रॉकेट मोटर्सच्या उत्पादनात गुंतलेल्या संस्थेमध्ये सुद्धा काम केले. त्यांनी वयाच्या 28 व्या वर्षी केंब्रिज बॉक्सर या विद्यापीठांमध्ये डॉक्टर एक परीक्षक म्हणून त्यांची नियुक्ती झाली होती. त्यांनी पॅडमॅनच्या बाह्य संपादकीय कर्मचाऱ्यांमध्ये सुद्धा काम केले. तिथे त्यांनी अनेक वैज्ञानिक पुस्तके संपादन करण्यास मदत केली.
1965 मध्ये त्यांनी विक्रम साराभाई आणि टाटा इन्स्टिट्यूट ऑफ फंडामेंटल रिसर्चमध्ये उपग्रह तंत्रज्ञानावर काम सुरू केले. येथे काम करत असताना ते पॉलिमर केमिस्ट्री क्षेत्रामध्ये खूप प्रसिद्ध झाले व पुढे त्यांनी डॉक्टर विक्रम साराभाई यांच्या प्रेरणेने 1967 मध्ये तिरुअनंतपुरम येथील थांबा स्पेस सेंटर मध्ये काम करायला सुरुवात केली. तिथे त्यांना अभियंता म्हणून काम मिळाले 1972 मध्ये अंतराळ संशोधनाशी संबंधित इतर केंद्रासह हे केंद्र विक्रम साराभाई स्पेस सेंटर अंतर्गत आणले गेले.
1973 मध्ये डॉक्टर गोवारीकर केमिकल्स आणि मटेरियल ग्रुपचे संचालक बनले व 1979 मध्ये त्यांना केंद्राचे संचालक सुद्धा बनवण्यात आले. त्यांनी 1985 पर्यंत हे काम पाहिले. याच काळात ते भारताचे पहिले प्रक्षेपण वाहन एस एल व्ही थ्री यशस्वीरित्या डिझाईन केले गेले त्यासाठी त्यांच्या नेतृत्वाची तत्कालीन पंतप्रधान इंदिरा गांधी यांनी खूप प्रशंसा केली होती त्यांनी भारतातील प्रक्षेपण वाहनांसाठी महत्त्वपूर्ण ठोस इंधन तंत्रज्ञानाच्या विकासासाठी महत्त्वपूर्ण योगदान दिले.
प्रक्षेपण वाहने पूर्णपणे स्वदेशी आणि प्रगत देशांच्या बनविण्याच्या दिशेने त्यांनी काम सुरू केले त्यांच्या नेतृत्वाखाली 551 जमिनीवर इस्रोचा सॉलिड स्पेस बूस्टर प्लांट स्थापन झाला. त्यांनी 1986 ते 91 पर्यंत भारत सरकारच्या विज्ञान आणि तंत्रज्ञान विभाग भागात विभागाचे सचिव म्हणून काम केले.
विज्ञान आणि तंत्रज्ञान सचिव झाल्यानंतर त्यांनी भारतीय वंशाच्या शास्त्रज्ञांना भारतात परत आणण्याची मोहीम सुरू केली व 1991 ते 1993 या काळामध्ये पंतप्रधानांचे वैज्ञानिक सल्लागार म्हणून सुद्धा त्यांनी काम केले.
त्याच्या सहकारांसोबत खत विश्वकोश संकलित केला, ज्यामध्ये रासायनिक रचना त्यांची उपयुक्तता आणि 4509 प्रकारच्या खतांच्या निर्मितीची माहिती आहे. या कार्याबद्दल डॉक्टर गोवारीकर यांचे नोबल पारितोषिक मिळाले.
समाजात विज्ञानाचा प्रसार :
डॉक्टर गोवारीकर यांनी समाजामध्ये विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाचा प्रसार करण्यासाठी अतिशय मोलाचे कार्य केले आहे. ते जेव्हा विज्ञान तंत्रज्ञान खात्याचे सचिव होते, तेव्हा त्यांनी अनेक उपक्रम सुरू केले होते तसेच त्यांनी अनेक समित्यांची निर्मिती सुद्धा केली होती.
टायफेक समितीची स्थापना त्यांनी केली. टेक्नॉलॉजी इन्फॉर्मेशन फॉर कास्टिंग अँड असेसमेंट कौन्सिल देशभरामध्ये विज्ञानचा प्रसार करणाऱ्या संस्था व वैज्ञानिक दृष्टिकोन असणारी माणसे यांच्याकडे दुर्लक्ष होऊ नये, याकरता त्यांनी हे स्थापन केली होती.
त्यांचा केंद्र सरकारतर्फे सन्मान केला पाहिजे असे वसंतरावांना वाटत होते, म्हणून त्यांनी मुलांसाठी विज्ञान प्रसार करणारे इलेक्ट्रॉनिक माध्यमांद्वारे विज्ञान प्रसार करणारे लेखन, भाषणे याद्वारे विज्ञान प्रसार करणारे आणि संस्थेद्वारे विज्ञान प्रसार करणारे अशा चार वर्गद्वारे पुरस्कार द्यायला सुद्धा त्यांनी सुरुवात केली होती.
1987 पासून प्रत्येकी 50000 रुपयांचे ही पुरस्कार देण्यास त्यांनी सुरुवात केली. 2005 पासून आणखीन एका वर्गाची पुरस्कार योजनेत भर पडली व विज्ञान माणसांमध्ये रुजण्यासाठी त्यांनी इंग्रजी व हिंदी असे सुद्धा एक द्वैभाषिक नियतकालीन सुरू केले.
डॉक्टर गोवारीकर यांना मिळालेले पुरस्कार :
1984 मध्ये त्यांना पद्मश्री या पुरस्काराने सन्मानित केले गेले तसेच 2008 मध्ये पद्मभूषण या पुरस्काराने त्यांना सन्मानित करण्यात आले. हाय फाउंडेशन पुरस्काराने सुद्धा त्यांना सन्मानित करण्यात आले.
डॉक्टर गोवारीकर यांचा मृत्यू :
डॉक्टर गोवारीकर यांचा मृत्यू 2 जानेवारी 2015 रोजी वयाच्या 81 वर्षी झाला. त्यांचा मृत्यू हा पुण्यातील दीनानाथ मंगेशकर रुग्णालयामध्ये डेंगू आणि मूत्रमार्गाच्या संसर्गामुळे झाला होता.
FAQ
डॉक्टर गोवारीकर यांचा जन्म कधी झाला?
25 मार्च 1933 रोजी पुण्यात झाला.
डॉक्टर गोवारीकर हे कोण होते?
शास्त्रज्ञ होते.
डॉक्टर गोवारीकर हे कशासाठी प्रसिद्ध होते?
अचूक संशोधन हवामान तसेच लोकसंख्या क्षेत्रामध्ये अंदाज प्रसिद्ध होते.
डॉक्टर गोवारीकर यांचा मृत्यू कधी झाला?
2 जानेवारी 2015.
डॉक्टर गोवारीकर यांचे पॉलिमर सायन्स हे पुस्तक कधी प्रसिद्ध झाले?
जानेवारी 1987 साली.
